Reverse Culture Shock
Wat houdt ‘Reverse Culture Shock’ in?
De reverse culture shock wordt ook wel omgekeerde cultuurschok, re-entry shock of eigen cultuurschok genoemd.
Maar om goed uit te leggen wat het is, welke effecten dit op korte en langere termijn kan hebben en of dit iets is wat bij jou resoneert, beginnen we bij het begin.
Een Cultuurschok is een gevoel dat optreedt als mensen in een andere cultuur zich in de war en misplaatst voelen.
Ook als je er zelf voor kiest om naar een andere omgeving te verhuizen en daar positief naar kijkt, kan na de eerste fase van euforie ook een fase komen waarin het lastig is om je draai te vinden.
Dat effect wat optreedt als je – voor een langere periode – verblijft in een andere culturele omgeving noemen we dus cultuurschok. De onbekende manier van leven, andere gewoontes, verschil in (technologische) ontwikkeling, ander voedsel, andere taal, ander klimaat, het ontbreken van een sociaal vangnet … daar hoort een periode van leren en aanpassen bij waarin je de volgende gevoelens kunt ervaren:
- desoriëntatie & verwarring
- stress door een overvloed aan nieuwe informatie
- heimwee
- onbegrip & frustratie
- eenzaamheid & bezorgdheid
Vaak ben je hier deels wel op voorbereid
Je werkgever geeft informatie over het land en de cultuur waar je naartoe gaat, zelf lees je er boeken en blogs over, online is er over elke plek op deze aardbol wel informatie te vinden en je houdt ergens al rekening met het fenomeen cultuurschok.
Je weet dat je je moet gaan aanpassen en dat een hoop dingen anders gaan zijn dan je gewend bent.
Terugkomen is moeilijker dan weggaan
Op het moment dat je ervoor kiest om terug te gaan naar je eigen land, houd je dan rekening met het feit dat ook dat een cultuurschok kan zijn? Dat het niet precies gaat zijn wat je ervan verwacht?
Ik niet! Het leek me zo logisch; ik ken Nederland, ik spreek de taal, ik heb er familie en vrienden die we steeds opgezocht hebben als we hier op vakantie waren.
We keken er ook echt naar uit om weer terug te gaan. Dus ik ging er vanuit dat ik mijn leven hier heel gemakkelijk weer zou oppakken.
Het is geen moment bij me opgekomen dat ik het weleens moeilijk of lastig zou gaan vinden om me hier weer thuis te voelen!
Reverse culture shock / Omgekeerde cultuurschok:
Ik heb heel veel gesprekken hierover gevoerd met mede-Repats en inmiddels deel ik elke week middels mijn Podcast ‘expat to Repat’ het verhaal van een Repat met je.
Terugkomen is moeilijker dan weggaan en kan dezelfde effecten hebben als hierboven beschreven. Het aanpassingsproces kan vaak verrassender en moeilijker zijn om mee om te gaan dan de oorspronkelijke cultuurschok, met name omdat je denkt te weten waar je naar terugkeert. Je ervan bewust zijn dat de terugkeer naar je eigen land ook tijd nodig heeft is een belangrijk onderdeel van je Mindset. Ook de omgeving zal sneller met onbegrip reageren, in hun ogen kom je immers ‘terug naar huis’ en er is vaak weinig ruimte voor wat je in het buitenland hebt meegemaakt en hoe dit jou heeft veranderd. Waar in andere delen van de wereld de focus ligt op een relatie opbouwen voor er over zaken gepraat kan worden, kom je hier met die aanpak al snel irritatie tegen, want ‘zeg nou maar gewoon wat je van me nodig hebt’….
De reverse culture shock bestaat over het algemeen uit twee delen:
1) We idealiseren wat we hebben achtergelaten:
Denk eens terug aan die vakantie uit je jeugd; grote kans dat je je alleen de leuke, positieve dingen herinnerd.
Zo werkt het ook als je niet meer in Nederland woont; hoe langer je in het buitenland woont, hoe meer je onbewust het goede onthoudt en de minder leuke dingen vergeet.
Dit beeld wordt versterkt als je hier af en toe op vakantie bent, want dan is het ook 1 groot feest waarin je alles wat leuk is en iedereen die je gemist hebt opzoekt. Daardoor ga je Nederland idealiseren;
zeker als je het dan ook nog vergelijkt met iets dat je in dat andere land frustreert!
Een onschuldig voorbeeldje:
“ Zit ik weer in die auto met airco op weg naar een grote onpersoonlijke Mall omdat het bloedheet is en te ver om te lopen. In Nederland kan ik gewoon op de fiets naar de bakker om de hoek! “
Dit schoot regelmatig door mijn hoofd in de vochtige hitte in Azië; ik was even vergeten dat het hier heel vaak regent en koud is en ik dan zó geen zin heb in die fiets….
2) De tijdcapsule theorie: denken dat er niets is veranderd:
Als ik het zo opschrijf klinkt het absurd, ik weet het, maar écht, op de een of andere manier verwacht je niet dat Nederland is veranderd!
Nadat iemand mijn Repat-verhaal op een netwerk event zo treffend omschreef ben ik dit “de tijdcapsule theorie” gaan noemen:
We verwachten dat we de dingen precies zo aantreffen als hoe we ze achterlieten. Alsof in ons land in de tijd dat wij weg waren niets is veranderd; alsof het dagelijks leven van familie en vrienden zonder ons niet gewoon is verdergegaan.…
Ook zakelijk kan het gaan schuren; misschien past de organisatiecultuur van het bedrijf waar je naar terugkeert niet meer bij je of merk je dat jouw visie op werk en die van je Nederlandse collega’s niet op één lijn liggen.
Het is niet iets wat je bewust denkt, maar dit is wel degelijk iets waar je tegenaan loopt als je eenmaal terug bent! Alsof je uit een tijdscapsule stapt en in een onverwachts onbekende wereld terechtkomt.
Best te begrijpen dus dat dit zorgt voor verwarring en soms voor angst en onbegrip; want je hebt werk te doen om je aan te passen aan een nieuwe werkelijkheid en je zult het beeld in je hoofd moeten bijstellen!
Tot zover de reverse culture shock; in de volgende Blog gaan we een stap verder en neem ik je mee in mijn visie op Re-boarding voor Repats.
Nieuwsgierig naar hoe andere Repats hun terugkeer naar Nederland hebben ervaren?
Luister dan eens naar de Podcast Expat to Repat, te vinden op Spotify en Apple Podcasts of op mijn website:
Vind je het leuk om aan te schuiven in de Podcast?
Neem dan contact met mij op.
